Sołtys Przemysław Białek
Sołectwo składa się obecnie z jednej wsi. Tą niegdyś dużą wieś zamieszkuje obecnie około 190 osób. Również powierzchnia sołectwa po podziałach zmniejszyła się do 255 ha. Wieś ma nadal charakter rolniczy. W budynku po likwidowanej Szkole Podstawowej, zorganizowano Środowiskowy Dom Samopomocy.
| Nazwa prawdopodobnie pochodzi o słowa żyr, dzisiaj żer. Jakie zwierzę miało miejsce żeru, nie wiadomo. Być może bobry nad Teleszyną lub tury, które żyły w tych okolicach? Możliwe, że była to osada służebna kasztelana spycimierskiego (np.: chów bydła). Bardzo możliwe, że nazwa miejscowości pochodzi od imienia Żerosław (Żyrosław). Być może Żerosław był zasadźcą wsi. Kim był i skąd przybył nie wiemy. Żeronice to nic innego jak synowie Żerosława. Określenie pochodzi z języka staropolskiego. Ta próba wyjaśnienia wydaje się nawet bardziej prawdopodobna. |
Historia wsi
O Żeronicach mówi dokument z 1370 roku. Wówczas to sąd ziemski w Szadku przysądził arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Jarosławowi, stare granice pomiędzy wsią kościelną Przykona, a Żeronicami. Żeronice stanowiły osobny majątek ziemski położony pomiędzy kościelnymi dobrami w Przykonie, a prywatnym kluczem ziemskim w Dobrej. Jego pierwszymi właścicielami byli Żerońscy. W 1467 roku, Dorota Gabska wyszła za Andrzeja z Żeronic Wielkich. W 1524 roku Żeronice odziedziczyły po ojcu Stanisławie Grabskim jego dwie córki: Łucja - żona Jana z Niewiesza herbu Pomian-Chorążyca większego sieradzkiego oraz Katarzyna - żona Macieja z Widawy herbu wężyk. W 1550 roku Stanisław Nienieski zobowiązał się wydzierżawić za 200 dukatów swoje części w Żeronicach i młyn Jabłonka szlachetnie urodzonemu Janowi Trzebieńskiemu. Żeronice w XVI wieku zajmowały duży teren. Oprócz Żeronic Wielkich (obecne, Żeronice i Ugory) były także Żeronice Małe (Żeroniczki), Żeronice Górne (Bądków) i Żeronice Podleśne (?) Mówi o tym dokument z 1582 roku, kiedy to Adam Żeroński zapisał na tych wsiach posag swojej żonie Annie. Żeronice już wówczas wchodziły w skład parafii Boleszczyn. Łany kmiecie w Żeronicach Podleśnych, dawały wówczas dziesięcinę na stół arcybiskupi, a plebanowi w Boleszczynie po groszu z łanu. Żeronice Wielkie z łanów dworskich i chłopskich po dwa grosze od łanu i po korcu żyta za msze i kolędę. Młyn dawał grosz. W 1585 roku Hieronim Marszewski sprzedał za 15000 dukatów, swoje udziały w Żeronicach, Potworowie, Dąbrowicy, Kozubowie, Kołowie i mieście Dobra Stanisławowi Radziejowskiemu. W 1624 roku Melchior i Piotr z Bnina Radzewscy, sprzedali swój majątek, w którego skład wchodziły również Żeronice Łukaszowi Mączyńskiemu za 75 tys. zł. Zrobili to, by uwolnić się od ciążących na nich długach ojcowskich. W 1750 roku Żeronice, Żeroniczki. Dokument z 1740 roku mówi o Ewie Pstrokońskiej, która dziedziczyła po ojcu Stanisławie Mikulice, Żeronice i Kociaty.
W 1827 roku Żeronce zamieszkiwało 250 osób w 17 domach. W drugiej połowie XIX wieku Żeronice należały do gminy Kowale Pańskie. Wieś miała wówczas 25 domów, kolonia pięć, a folwark trzy. Mieszkało w nich 400 osób. Kolonia powstała na obszarze dawnego folwarku, wchodzącego w skład dóbr Długa Wieś. XX wiek przyniósł Żeronicom znaczący rozwój społeczny. Powstała tutaj Szkoła Powszechna i Straż Ogniowa. Znaczącym osiągnięciem było utworzenie orkiestry dętej, która w okresie międzywojnia połączyła się z orkiestrą w Boleszczynie. Nie trwało to jednak długo. Po wyremontowaniu instrumentów, muzycy z Żeronic rozstali się z Boleszczynem. Szkoła w pełnym wymiarze istniała w Żeronicach do 1972 roku. Później powoli ją wygaszano. W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych minionego wieku została całkowicie zlikwidowana.
Dzisiejszy obraz wsi
Żeronice od dawna słynęły z dużej kultury rolnej i pracowitości mieszkańców. Brylowali także w zaangażowaniu społecznym. Jest to nadal widoczne. Świadczy o tym prężnie działająca Ochotnicza Straż Pożarna, Utrzymująca się w dobrej formie orkiestra dęta. Dzięki zabiegom tutejszych społeczników burmistrz gminy Dobra Andrzej Piątkowski zadecydował, aby na bazie budynku po tamtejszej szkole utworzyć Środowiskowy Dom Samopomocy, który sprawuje opiekę dzienną nad osobami z zaburzeniami psychicznymi.
